BAS FLÜT

Bas Flüt

          Sol flüt yani alto flütü, bas flüt olarak tanıyan pek çok insan bulunur. Bas flüt, nadir olarak kullanılan ve az üretilen bir flüt türüdür. Geçmişi diğer flütlerde olduğu gibi eskiye dayanmaktadır.

   Agricola (1528) ve Mersenne (1637), bas flütün normal flütten 1 oktav aşağıda olduğunu söylemişlerdir. Bate’nin Londra’da bulunan koleksiyonunda, bas flütün çok eski dönemlerde yapılan ilk örneklerinden biri bulunmaktadır. Metalden olan bu flüt son derece iyi muhafaza edilmiş ve olabilecek en iyi temizliktedir. 129.54 cm. uzunluğunda, 32 mm. çapında, en alt Do’ya doğru oldukça gösterişli ve güçlü bir tona sahip olduğu halde, tutulması zor ve fazlasıyla hantaldır. Bundan sonraki modellerde, flütün baş kısmının bir bobin yardımı ile bükülmesi ile flütü çalan kişi için rahat bir tutuş imkanı sağlanmıştır.

          18'inci yüzyılın başlarında 3 tuşlu olarak yapılmış bazı bas flütler bulunmaktadır. Bu flütlere Amsterdam’da J.Beuker tarafından yapılan 122,4 cm uzunluğundaki flüt örnektir. O dönemde bu flüt modeli “une flute de 5 pieds” adı ile tanınmıştır.

          18'inci yüzyıl ortalarında, Fransız enstrüman yapımcısı Thomas Lot, 102.5 cm. uzunluğunda, 5 tuşlu, baş kısmı bükülmüş bir bas flüt yapmış; 1760’larda ise, Fransız flütçü, flüt yapımcısı ve yazar Charles Delusse, uzunluğu 127 cm ile Beuker flütünden uzun olan bir bas flüt yapmıştır. Beuker’in flütünden uzun olan bu flütün çapı ise ondan dardır. 1810 yılında İngiliz çalgı yapımcısı Malcolm Mac. Gregor, Charles Delusse’un yaptığına benzer 8 tuşlu ve uzunluğu 43.52 cm. olan bir Do bas flüt yaparak, patentini almıştır. Bu flütün parmak delikleri arasındaki mesafe normal flütten fazla, hatta neredeyse iki katıdır. Şimşir ağcından yapılan bu flütün kıvrık olan baş kısmı pirinçten yapılmıştır.

          1900’lü yıllarda Paris fuarında sergilenen 4 adet Do bas flütten bir tanesinin, alt ucuna yerleştirilen bir sehpa yardımı ile ayakta durması mümkün olmuştur. Daytor Miller, bu flütler ile ilgili olarak; “Bu flütlerin hiçbiri müzikal bir performans için uygun değildir.” Yorumunda bulunmuştur.

          1922’de Rudall Carte, istek üzerine Si bemol bas flüt yapmıştır. 1930’larda ise geniş bas flütleri flüt bandosuna eklemişlerdir ve 28 mm. çapında çok iyi bir Do bas flüt üretmişlerdir. Çeşitli flüt dernekleri bu flütü oldukça kullanışlı bulmuşlardır.

          Milan’da, La Scala’nın baş flütçüsü Prof.Abelardo Albisi, 1891’de, “Albisiphone” diye isimlendirdiği flütünün gövde kısmı, Boehm sistemi mekanizmasını korumak için dikey olarak tutulur. Bu sayede ağızlık, tüpe yatay olarak enine geçirilmiş pozisyonda olur. Albisi’nin flütünün 2.5 oktavlık bir ses genişliği vardır. Bu flütün en kalın notası Si notasıdır (Do’dan 1 oktav ve 1 ses aşağıdadır.). Albisiphone isimli flüt, çeşitli bestecilerin eserlerinde kullanılmayı başarmıştır. 1912 yılı Zandonaj’ın "Melenis" ve 1914 yılı "Francesca da Rimini" operalarında Albisiphone kullanılmıştır. 1913’te Mascagni’nin "Parisina"sı, 1919’da Fredrich Klose’nin "Der Sonne-Geist"ı ve Gianetti’nin Albisiphone ve yaylı kuartet için Adagio’su. Puccini’de bu flütü orkestrada kullanmıştır. Alman virtüöz Ary Van Leevwen, Albisiphone kullanan bir flütçüdür. 1920’li yıllarda ise Milan’da Gino Bartoli tasarladığı do bas flütü, kontrbas flüt olarak tanıtmıştır.