MÜZİKTE SÜSLEMELER

          Bir müzik parçasının anlam gücünü arttırmak amacı ile kullanılan küçük yardımcı notalara, "Süsleme" denir.

BASAMAK

          Basamak, esas notanın bir tam ses veya bir yarım ses yukarısında veya aşağısında bulunur. Bağlandığı notadan, gösterdiği süre değeri kadar alır. "Üst Basamak" ve "Alt Basamak" olmak üzere iki çeşit basamak vardır.

          ÜST BASAMAK : Esas notanın bir tam ses veya bir yarım ses yukarısına yazılan küçük notalardır. Her türlü sesli süre değerinden önce gelebilir.

Üst Basamak

          ALT BASAMAK : Esas notanın bir tam ses veya bir yarım ses aşağısına yazılan küçük notalardır. Her türlü sesli süre değerinden önce gelebilir.

Alt Basamak

          İKİZ BASAMAK : Alt ve üst basamak notasının birleşmesinden oluşur. Değerlerini de önüne konuldukları, esas notanın süre değerinden alırlar. Yalnız bunlar, daha çabuk çalınırlar.

İkiz Basamak

          KISA BASAMAK : Esas notadan tam ve yarım ses aşağıda ve yukarıda bulunan, basamak notasıdır. Yalnız bu notaların, değer çizgilerine eğri bir çizgi çizilir. Basamak notasına çabukça dokunulup, esas notaya geçilir.

Kısa Basamak

          ÇARPMA : Eğer yukarıdaki resimde olan notalar, esas notaya bir tam sesten uzak olursa, bu basamak notalarına da "çarpma" denir. Çarpmalar, altta veya üstte olmak üzere, çeşitli süre değerlerinden önce gelebilirler.

Çarpma

          GEÇİŞ NOTALARI : İki esas nota arasına konulan, küçük notalara "Geçiş Notaları" denir. Değerini kendilerinden önceki esas notadan alırlar.

Geçiş Notaları

KÜME (GRUPETTO - GURBETTO)

          Küme ya da gurbetto, esas notanın üstüne konulan özel bir şekil ile gösterilir. Küme ya da gurbetto şöyle oluşur :

          a) Esas notanın bir üstündeki nota,

          b) Esas notanın kendisi,

          c) Esas notanın bir altındaki nota,

          d) Esas notanın kendisi.

Küme (Gurbetto)

          Eğer gurbetto işareti, yukarıda görüldüğü gibi esas notanın tam üstüne yazılırsa, yukarıdaki gibi okunur ve çalınır. Ancak bazen grubetto, esas notanın tam üstüne değil de, biraz sol tarafına yazılır bu durumda da aşağıdaki gibi okunur ve çalınır.

Küme (Gurbetto)

          Bazen de gurbetto işareti, iki esas notanın arasına yazılır. Bu durumda da aşağıdaki gibi okunur ve çalınır.

Küme (Gurbetto)

KÜME İŞARETLERİ İLE DEĞİŞTİRME İŞARETLERİNİN GÖSTERİLİŞİ

          

          a) Birinci ölçüde, gurbetto işareti SOL notasının üstündedir. Gurbetto işaretinin altında ise diyez var. Gurbetto, esas notanın, üstündeki, kendisi, altındaki ve tekrar kendisi olarak çalındığına göre, gurbetto işaretinin altına konulan diyez, sol esas notasının altındaki "FA" notası, "FA DİYEZ" olarak çalınacak demektir.

          b) İkinci ölçüde, gurbetto işareti DO notasının üstündedir. Gurbetto işaretinin altında ise bemol var. Gurbetto, esas notanın, üstündeki, kendisi, altındaki ve tekrar kendisi olarak çalındığına göre, gurbetto işaretinin altına konulan bemol, do esas notasının altındaki "Sİ" notası, "Sİ BEMOL" olarak çalınacak demektir.

          c) Üçüncü ölçüde, gurbetto işareti Mİ notasının üstündedir. Gurbetto işaretinin üstünde ise diyez var. Gurbetto, esas notanın, üstündeki, kendisi, altındaki ve tekrar kendisi olarak çalındığına göre, gurbetto işaretinin üzerine konulan diyez, mi esas notasının üstündeki "FA" notası, "FA DİYEZ" olarak çalınacak demektir.

        d) Dördüncü ölçüde, gurbetto işareti RE notasının üstündedir. Gurbetto işaretinin üstünde ise bemol var. Gurbetto, esas notanın, üstündeki, kendisi, altındaki ve tekrar kendisi olarak çalındığına göre, gurbetto işaretinin üzerine konulan bemol, re esas notasının üstündeki "Mİ" notası, "Mİ BEMOL" olarak çalınacak demektir.

          e) Beşinci ölçüde, gurbetto işareti SOL notasının üstündedir. Gurbetto işaretinin üstünde bemol, altında diyez var. Gurbetto, esas notanın, üstündeki, kendisi, altındaki ve tekrar kendisi olarak çalındığına göre, gurbetto işaretinin üzerine konulan bemol, sol esas notasının üstündeki "LA" notasını "LA BEMOL", gurbetto işaretinin altına konulan diyez ise sol esas notasının altındaki "FA" notası, "FA DİYEZ" olarak çalınacak demektir.

          f) Altıncı ve son ölçüde ise, gurbetto işareti Sİ notasının üstündedir. Gurbetto işaretinin üstünde diyez, altında bemol var. Gurbetto, esas notanın, üstündeki, kendisi, altındaki ve tekrar kendisi olarak çalındığına göre, gurbetto işaretinin üzerine konulan diyez, si esas notasının üstündeki "DO" notasını "DO DİYEZ", gurbetto işaretinin altına konulan bemol ise si esas notasının altındaki "LA" notası, "LA BEMOL" olarak çalınacak demektir.

          Bir müzik parçasının başında, diyez veya bemol gibi değiştirme işaretlerinin bulunması halinde gurbetto işareti bekar (naturel) değiştirme işareti ile de kullanılır. 

       
          Yukarıda görüldüğü gibi, bir değiştirme işaretinin, gurbetto işaretinin üstüne veya altına konulduğunda etkisi ne oluyorsa ve hangi dereceleri değişime uğratıyorsa, naturel işaretinin kullanılışı da yine o kurallara bağlıdır.

DOKUNMA (MORDANT)

          Mordant çalınırken, önce asıl nota hafifçe duyurulur ve bu ses duyurulduktan sonra yarım veya bir tam ses altındaki veya üstündeki bir başka notaya dokunup, esas notaya dönmekle oluşan melodiye denir. Yalnız bu işlem çok çabuk yapılır. İki çeşit dokunma (mordant) vardır. Bunlar; "Üst Dokunma (Mordant)" ve "Alt Dokunma (Mordant)"dır.

          ÜST DOKUNMA : Önce asıl nota hafifçe ve çok çabucak duyurulur duyurulmaz, yarım veya bir tam ses, üstteki notaya dokunup, esas notaya dönmekle oluşan, dokunmaya "Üst Dokunma" denir. Ve aşağıdaki şekil ile gösterilir.

Üst Dokunma (Mordant)

          ALT DOKUNMA : Önce asıl nota hafifçe ve çok çabucak duyurulur duyurulmaz, yarım veya bir tam ses, alttaki notaya dokunup, esas notaya dönmekle oluşan, dokunmaya "Alt Dokunma" denir. Ve dokunma işaretinin üzerine eğri bir çizgi çizilerek gösterilir.

Alt Dokunma (Mordant)

          Dokunmalar (mordantlar), barok dönemde sıkça kullanıldığı görülür ve J.S.BACH' ın eserlerinde çok sık rastlanır.

TRİL

          Kelime anlamı titreme, titreştirme olan tril müzikte, birbirine tam veya yarım ses aralı bulunan iki bitişik notanın sıra ile ve süratle tekrarıdır. Tril, esas sesin üstüne terimin ilk iki harfi olan "tr" harfleri yazılarak gösterilir. Eğer tril uzun süreler üzerine konulursa, trilin uzaması istendiği kadar "tr" harflerinin yanına kırık çizgiler konulur.

Tril

          Tril'in çabukluğu, çalınan eserin çabukluğuna da bağlıdır. Gurbetto konusunda gördüğümüz gibi trilin üstüne herhangi bir değiştirme işareti konulabilir. Bu durumda gurbetto konusundaki gibi tril yapılacak olan asıl notanın üstündeki nota bemol, diyez ya da naturel olacak şekilde çalınır.

İlgili Yayınlar:

• MÜZİKTE SÜSLEMELER           Bir müzik parçasının anlam gücünü arttırmak amacı ile kullanılan küçük yardımcı notalara, "Süsleme" denir. BASAMAK           Basamak, esas notanın bir tam ses vey… Devamını Oku